Może aura za oknem nie zawsze daje nam to odczuć, niemniej jednak mamy lato! Czas wakacji, urlopów, wyjazdów w nieznane! Coraz bardziej kuszą i coraz bardziej dostępne są egzotyczne miejsca na krańcach świata. Nie zapominajmy tylko, że  w nowych miejscach mogą na nas czekać nie tylko piękne widoki, tradycyjne miejscowe potrawy i słoneczne plaże, lecz także niewystępujące w Polsce choroby. Można się jednak przed nimi ustrzec, szczepiąc się odpowiednio wcześnie przed wyjazdem.

Szczepienia obowiązkowe

[dropshadowbox align=”none” effect=”lifted-both” width=”auto” height=”” background_color=”#ffffff” border_width=”1″ border_color=”#dddddd” ]Obecnie jedyne szczepienia obowiązkowe (na podstawie Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych) to szczepienie przeciwko zakażeniom meningokokowym oraz żółtej febrze (żółtej gorączce).[/dropshadowbox]

Jeżeli wybierasz się do Arabii Saudyjskiej musisz zaszczepić się przeciw meningokokom. 

Z kolei zaś przy wjeździe do Angoli, Burundi, Gabonu, Ghany, Gujany Francuskiej, Gwinei Bissau, Konga, Liberii, Mali, Nigru, Republiki Środkowo-Afrykańskiej, Sierra Leone, Surinamu, Togo i Wybrzeża Kości Słoniowej niezbędne jest szczepienie przeciw żółtej febrze.

W razie braku dowodu szczepienia podróżnego może nas spotkać: odmowa pozwolenia na wjazd, przymusowe szczepienie na granicy lub kwarantanna. 

Wymaganym świadectwem jest wpis w „żółtej książeczce”, czyli Międzynarodowej Książeczce Szczepień. 

Ostatnio światowe organizacje zdrowia przestrzegają przed ryzykiem zarażenia się żółtą febrą w Brazylii. Od zimy 2017/2018 sytuacja stała się bardzo poważna, gdyż istnieje zagrożenie epidemią w dużych miastach. Turyści powinni być tego świadomi i oprócz szczepień stosować wszelkie dostępne środki przeciwko ukłuciom komarów (m.in. środki odstraszające i spanie pod moskitierą lub w klimatyzowanych pomieszczeniach). W Indiach, choć żółta gorączka nie występuje, osoby, które wcześniej odwiedziły obarczone ryzykiem zarażenia państwa, muszą przy wjeździe przedstawić świadectwo szczepienia. Inaczej nie zostaną wpuszczone.[dropshadowbox align=”none” effect=”lifted-both” width=”auto” height=”” background_color=”#ffffff” border_width=”1″ border_color=”#dddddd” ]Cykl szczepień przeciw żółtej febrze i zakażeniom meningokokowym jest jednodawkowy, więc szczepienia można wykonać co najmniej 10-14 dni przed podróżą. Zalecane jest jednak zgłaszanie się do przychodni na 6 tygodni przed wyjazdem. Zapewnia to najbardziej maksymalną ochronę przed chorobą w czasie pobytu.[/dropshadowbox]

Szczepienia zalecane

Pozostałe szczepienia przed wyjazdem za granicę zaliczają się do szczepionek zalecanych. Ich wykonanie zależy m.in. od sytuacji epidemiologicznej kraju, do którego się wybieramy, stanu zdrowia podróżnego oraz czasu trwania podróży. 

Dlatego, planując podróż warto sprawdzić, czy rejon, w który się wybieracie jest zagrożony epidemiologicznie i jakie szczepienia należy, a jakie warto mieć wybierając się do danego kraju. 

Tabelkę szczepień zalecanych i obowiązkowych znajdziecie np. na stronie portalu „Medycyna tropikalna” 

Poniżej wykaz chorób przeciw którym zaleca się szczepienia w niektórych krajach.

1. Wścieklizna. 

Szczepienie przeciw wściekliźnie jest rekomendowane przed każdą podróżą za granicę dla osób szczególnie narażonych, np. leśników i weterynarzy. Do zakażenia dochodzi przez ugryzienie lub oślinienie skóry przez chore zwierzę. Jeśli więc planujecie np. wyjazd do azylu dla nietoperzy w Australii i pracę w charakterze wolontariusza, takie szczepienie także będzie potrzebne. Szczepienie powinni też rozważyć uczestnicy trekingów przez zagrożone wścieklizną tereny.[dropshadowbox align=”none” effect=”lifted-both” width=”auto” height=”” background_color=”#ffffff” border_width=”1″ border_color=”#dddddd” ]Schemat podawania to trzy dawki domięśniowo w odstępach 0, 7 dni i 28 dni. Trzeba je powtórzyć po jednym roku. Czas utrzymywania się odporności wynosi 5 lat. Trzy dawki  powinny być przyjęte przynajmniej 3 tygodnie przed planowanym wyjazdem. [/dropshadowbox]

2. Dur brzuszny.

Bardzo często zaleca się szczepienie przeciw durowi brzusznemu. Jest to ostra choroba zakaźna wywołana przez bakterie. Nieleczona kończy się zgonem u około 10% pacjentów. Do zakażenia najczęściej dochodzi drogą pokarmową. Objawy są bardzo nieprzyjemne – gorączka, bóle głowy, biegunka lub zaparcia, wysypka.  Mogą wystąpić poważne powikłania, m.in. uszkodzenie wątroby, zapalenie płuc, zakrzepowe zapalenie żył, zapalenie dróg moczowych, a nawet perforacja jelit lub sepsa. Największe ryzyko zachorowań występuje w Azji Południowej (Indie, Nepal i kraje ościenne) oraz w całej Afryce.[dropshadowbox align=”none” effect=”lifted-both” width=”auto” height=”” background_color=”#ffffff” border_width=”1″ border_color=”#dddddd” ]Dostępne są trzy rodzaje szczepionek przeciw durowi brzusznemu: zawierająca całe komórki pałeczek duru brzusznego (podawana głęboko podskórnie), zawierająca antygen polisacharydowy otoczki bakteryjnej (podawana podskórnie lub domięśniowo) oraz doustna. Ta ostatnia, uważana jest za najmniej skuteczną.[/dropshadowbox]

3. Wirusowe zapalenie wątroby

Inna tzw. „choroba brudnych rąk” to wirusowe zapalenie wątroby typu A, potocznie nazywane żółtaczką. Oprócz szczepienia pomocne w zapobieganiu tej chorobie jest rygorystyczne przestrzeganie zasad higieny. Należy często i odpowiednio długo myć ręce, obierać i płukać wszelkie owoce i warzywa przed zjedzeniem, pić wodę ze sprawdzonych źródeł. Inaczej nieostrożnego turystę może czekać zżółknięcie skóry, osłabienie, bóle brzucha, mięśni i stawów, nudności i wymioty. Objawy ustępują zazwyczaj po kilku dniach. Śmiertelność jest dość niska, wynosi 0,6-2,1%.

Wirusowe zapalenie wątroby typu B to schorzenie wątroby, które może  być przyczyną marskości wątroby i nowotworów złośliwych. Do zakażenia może dojść podczas kontaktów z krwią lub uszkodzonym naskórkiem nosiciela. Trzeba być zatem ostrożnym podczas wizyt w salonach fryzjerskich, kosmetycznych i tatuażu, a także nawet podczas wykonywania akupunktury lub leczenia pijawkami. Choroba ta występuje prawie na całym świecie, jednak ryzyko zachorowania jest mniejsze w Ameryce Północnej, Europie Zachodniej oraz Australii.[dropshadowbox align=”none” effect=”lifted-both” width=”auto” height=”” background_color=”#ffffff” border_width=”1″ border_color=”#dddddd” ]Szczepionka przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A zawiera nieaktywne, nieżywe wirusy. Chroni tylko przed żółtaczką pokarmową i nie zabezpiecza przed WZW typu B lub C. Dawka jest pojedyncza, podawana zastrzykiem w ramię. Po upływie 6 – 12 miesięcy należy podać dawkę przypominającą. Wtedy zapewnia się odporność na okres 10 – 20 lat. Istnieje także skojarzona szczepionka przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A i B, w postaci zawiesiny do zastrzyków domięśniowych. Drugą dawkę należy przyjąć po miesiącu, a trzecią po sześciu miesiącach od pierwszej.[/dropshadowbox]

4. Japońskie zapalenie mózgu.

Jeśli wybierasz się do krajów azjatyckich, a zwłaszcza gdy planujesz tam długie piesze wędrówki i nocowanie w namiocie, warto rozważyć zaszczepienie się przeciwko japońskiemu zapaleniu mózgu. Jest to wirusowa choroba przenoszona przez komary. Większość zakażeń przebiega niemal bezobjawowo, ale u około 1% chorych zdarzają się zapalenia mózgu lub uszkodzenia neurologiczne.[dropshadowbox align=”none” effect=”lifted-both” width=”auto” height=”” background_color=”#ffffff” border_width=”1″ border_color=”#dddddd” ]Szczepienie obejmuje podanie 2 dawek, w odstępie 0-28 dni. Niestety, nie wszędzie w Polsce w punktach szczepień jest dostępna.[/dropshadowbox]

5. Cholera.

Kolejną chorobą, której złapanie może nam bardzo zepsuć wakacje, jest cholera. To ostra bakteryjna choroba układu pokarmowego, występująca głównie w krajach Afryki, Ameryki Środkowej i Południowej oraz Azji. Przyczyną zachorowania są bakterie, obecne w brudnej wodzie. Kluczowa w zapobieganiu jest więc właściwa higiena rąk, jednak w regionach z deficytem czystej wody narażenie jest powszechne. Typowymi objawami są wodnista biegunka, obfite wymioty oraz szybko postępujące odwodnienie. To z kolei, może prowadzić do poważnych zaburzeń elektrolitowych, ostrej niewydolności nerek i, w najcięższych przypadkach, do śmierci. Roczną liczbę zachorowań na cholerę określa się na około 3 miliony, z czego dla 90 tysięcy ludzi kończy się ona tragicznie.[dropshadowbox align=”none” effect=”lifted-both” width=”auto” height=”” background_color=”#ffffff” border_width=”1″ border_color=”#dddddd” ]Szczepionka przeciw cholerze jest doustna i zawiera zabite bakterie przecinkowca. Jej skuteczność jest oceniana na 85 – 90% w ciągu pierwszego pół roku po zaszczepieniu. Następnie spada do mniej więcej 60% w okresie 3 lat po szczepieniu.[/dropshadowbox]

6. Błonnica, tężec i polio.

Przed wyjazdem w dalekie kraje warto sprawdzić, czy nie minęło już 10 lat od ostatniej dawki szczepionki przeciwko błonicy, tężcowi i polio. Na te choroby zazwyczaj jest się uodparnianym w  dzieciństwie, jednak czas ochronny wynosi 10 lat. Laseczki tężca znajdują się w glebie we wszystkich rejonach świata. Do zakażenia dochodzi poprzez zanieczyszczenie rany np.  ziemią. Polio (choroba Heine-Medina) to ostra wirusowa choroba zakaźna, która obecnie występuje powszechnie w dwóch krajach: Afganistanie i Pakistanie. Podróżnicy, którzy zamierzają tam spędzić powyżej 4 tygodni, powinni przed wyjazdem wykonać szczepienie i móc to udokumentować. Może to być od nich wymagane na lotnisku w chwili wyjazdu. Błonica występuje na całym świecie, niemniej jednak bardzo rzadko w krajach uprzemysłowionych. Ryzyko zarażenia się tą chorobą jest spore w wielu krajach Azji, Południowego Pacyfiku, Bliskiego Wschodu, w Europie Wschodniej, na Haiti i Dominikanie. [dropshadowbox align=”none” effect=”lifted-both” width=”auto” height=”” background_color=”#ffffff” border_width=”1″ border_color=”#dddddd” ]Na szczęście dostępna jest szczepionka skojarzona 4 w 1, przeciwko tężcowi, błonicy, krztuścowi i polio razem.[/dropshadowbox]

7. Kleszczowe zapalenie mózgu.

Kolejną chorobą, na którą jesteśmy narażeni zwłaszcza w Rosji, na południowej Syberii oraz w krajach bałtyckich (także w Polsce) jest kleszczowe zapalenie mózgu. Wywołują je wirusy przenoszone przez kleszcze oraz drobne gryzonie. Niebezpieczny okres obejmuje miesiące od kwietnia do listopada. W Polsce liczbę zachorowań na kleszczowe zapalenie mózgu szacuje się na 150 do ponad 250 przypadków rocznie. [dropshadowbox align=”none” effect=”lifted-both” width=”auto” height=”” background_color=”#ffffff” border_width=”1″ border_color=”#dddddd” ]Aby skutecznie bronić się przed zakażeniem, należy przyjąć 3 dawki szczepienia pierwotnego oraz potem co 3-5 lat dawki przypominające. Zaszczepienie zimą lub wczesną wiosną zapewnia ochronę już od początku aktywności kleszczy.[/dropshadowbox]

Gdzie się zaszczepić?

Lokalizator punktów szczepień w Polsce można znaleźć na stronie Szczepienia dla podróżujących. Znajdziecie tam również: wykaz chorób tropikalnych oraz tabelę przedstawiającą najnowsze (w tym momencie z maja 2018 r.) wytyczne dotyczące szczepień obowiązkowych i zalecanych przed wyjazdem do różnych krajów świata.

Jak przygotować się do wizyty w poradni medycyny podróży?

Zanim udasz się do punktu szczepień, przypomnij sobie najważniejsze informacje o swoim stanie zdrowia i zażywanych lekach. Ta wiedza będzie potrzebna lekarzowi, zanim zdecyduje, jakie szczepienia są potrzebne w Twoim przypadku. Weź ze sobą również wykaz dotychczasowych szczepień!

Wg specjalistów ze strony medycynatropikalna.pl należy także przygotować sobie odpowiedzi na pytania dotyczące:

• trasy podróży (kraj, region świata, strefy klimatyczne), 
• długości jej trwania (krótkie wakacyjne pobyty, długie wyprawy lub wyjazdy w celu podjęcia pracy lub nauki),
• planowanego terminu wyjazdu i powrotu, 
• charakteru wyjazdu (zawodowy, turystyczny), 
• rodzaju zakwaterowania (komfortowe hotele, nisko budżetowe hostele), 
• rodzaju wypoczynku i/lub turystyki aktywnej (plażowanie, nurkowanie, wspinaczka wysokogórska, przeprawa przez dżunglę lub pustynię, eksploracja jaskiń),
• poprzednio wykonanych szczepień podstawowych, uzupełniających i przypominających oraz przyjętej chemioprofilaktyki przeciwmalarycznej,
• alergii na leki, białko jaja kurzego (składnik szczepionek), innych alergii,
• przewlekłych chorób i leków stale stosowanych,
• aktualnych zachorowań,
• nosicielstwa chorób zakaźnych (HIV, HBV, HCV),
• zaburzeń odporności,
• ciąży.

[dropshadowbox align=”none” effect=”lifted-both” width=”auto” height=”” background_color=”#ffffff” border_width=”1″ border_color=”#dddddd” ]Jeśli jednak, pomimo wszelkich podjętych starań, na wyjeździe dopadnie nas jakaś choroba, dobrze być wtedy odpowiednio ubezpieczonym. O rodzajach ubezpieczeń podczas podróży zagranicznych, a także czym się kierować przy ich wyborze, możecie poczytać tutaj [/dropshadowbox]

A tymczasem, życzymy wszystkim wspaniałych, pełnych relaksu i wypoczynku, a przede wszystkim zdrowych podróży!